عصاره مالت جو چیست؟ یک نگاه سریع
عصاره مالت جو، همانطور که از نامش پیداست، شربتی غلیظ یا پودری است که از دانه‌های جو که فرآیند مالت‌سازی (جوانه‌زنی کنترل‌شده و خشک‌سازی) را طی کرده‌اند، به دست می‌آید. این فرآیند باعث شکسته شدن نشاسته‌های پیچیده به قندهای ساده‌تر (عمدتاً مالتوز) و آزاد شدن برخی ویتامین‌ها (به خصوص گروه B) و مواد معدنی می‌شود. طعم شیرین ملایم و کمی کاراملی دارد.
عصاره مالت جو و ادعای افزایش شیر مادر: واقعیت یا افسانه؟
باور به خاصیت شیرافزایی جو و مشتقات آن مانند عصاره مالت، ریشه در طب سنتی و تجربیات نسل‌های گذشته دارد. اما سازوکار علمی احتمالی پشت این باور چیست؟
- جو به عنوان گالاکتاگوگ: خودِ دانه جو حاوی پلی‌ساکاریدهایی به نام بتا-گلوکان (Beta-glucan) است. تحقیقات نشان داده‌اند که بتا-گلوکان ممکن است سطح پرولاکتین را در بدن افزایش دهد. پرولاکتین هورمون کلیدی مسئول تولید شیر در غدد پستانی است. بنابراین، این تئوری وجود دارد که مصرف جو یا فرآورده‌های آن می‌تواند به تحریک تولید شیر کمک کند.
- ابهام در مورد عصاره مالت: نکته مهم اینجاست که بیشتر تحقیقات روی دانه کامل جو یا سبوس جو انجام شده است. مشخص نیست که در فرآیند تولید عصاره مالت، چه میزان از این بتا-گلوکان‌های مقذی حفظ می‌شود و آیا غلظت آن در مقادیر معمول مصرفی عصاره مالت، برای ایجاد تاصیر قابل توجه بر سطح پرولاکتین کافی است یا خیر. شواهد علمی مستقیم و قوی که مشخصاً اثر شیرافزایی عصاره مالت جو را تایید کند، محدود است.
مامانای گل، می‌دونم چه حسی دارید!
عزیزای دلم، می‌دونم وقتی نگران شیرتون هستید چه استرسی به جونتون می‌افته. آدم دلش می‌خواد هر کاری بکنه تا اون فرشته کوچولو سیرِ سیر بشه. شنیدن اسم عصاره مالت و اینکه شاید شیر رو زیاد کنه، مثل یه بارقه امید می‌مونه. خیلی از مامانای دیگه هم مثل شما این راه رو امتحان کردن و بعضی‌هاشون هم حس کردن که کمک‌شون کرده. شاید واقعاً یه تأثیر کوچولو داشته باشه، شایدم فقط حس خوب و انرژی‌ای که از خوردنش می‌گیرید باعث بشه شیرتون بهتر جریان پیدا کنه. مهم اینه که اگه خواستید امتحانش کنید، حواستون به میزانش باشه و اگه سوالی داشتید حتماً از دکتر یا مشاور شیردهی بپرسید. شما بهترین مادر دنیا برای کوچولوتون هستید، یادتون نره!
سایر فواید احتمالی عصاره مالت جو برای مادران شیرده:
- منبع انرژی: دوران شیردهی بسیار انرژی‌بر است. عصاره مالت به دلیل داشتن کربوهیدرات (قند) بالا، می‌تواند به سرعت انرژی مورد نیاز مادر را تامین کند.
- ویتامین‌های گروه B: حاوی مقادیری ویتامین B است که برای متابولیسم انرژی و سلامت عمومی مادر مهم هستند.
- طعم‌دهنده طبیعی: می‌تواند جایگزین سالم‌تری برای شکر سفید در برخی نوشیدنی‌ها یا دسرها باشد.
ملاحظات و نکات مهم:
- محتوای قندی و کالری: عصاره مالت اساساً یک شربت قندی است. مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به دریافت کالری اضافی و افزایش وزن ناخواسته شود، موضوعی که برای بسیاری از مادران پس از زایمان اهمیت دارد.
- گلوتن: عصاره مالت جو حاوی گلوتن است. مادرانی که مبتلا به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن هستند، باید اکیداً از مصرف آن خودداری کنند. همچنین، گرچه نادر است، اما پروتئین گلوتن می‌تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و در نوزادان حساس، علائم ایجاد کند.
- کمبود شواهد قطعی: همانطور که گفته شد، شواهد علمی قوی برای اثبات اثر شیرافزایی عصاره مالت به تنهایی وجود ندارد. اتکای صرف به آن به جای روش‌های اثبات‌شده افزایش شیر (مانند مکیدن مکرر و موثر نوزاد، تخلیه کامل پستان، تکنیک‌های صحیح شیردهی و مشاوره با متخصص) توصیه نمی‌شود.
- مشورت با متخصص: قبل از افزودن هرگونه مکمل یا ماده جدید به رژیم غذایی خود در دوران شیردهی، حتماً با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند با توجه به شرایط فردی شما، راهنمایی لازم را ارائه دهند.
نتیجه‌گیری:
عصاره مالت جو، به عنوان یکی از منابع انرژی طبیعی و حاوی برخی ویتامین‌ها، می‌تواند بخشی از رژیم غذایی مادر شیرده باشد. باور سنتی به خاصیت شیرافزایی آن احتمالاً به دلیل وجود بتا-گلوکان در جوی کامل است، اما شواهد علمی کافی برای تأیید این اثر در عصاره مالت به طور خاص وجود ندارد. در حالی که مصرف متعادل آن برای اکثر مادران (به جز افراد حساس به گلوتن) احتمالاً بی‌خطر است، نباید به عنوان راهکار اصلی افزایش شیر به آن اتکا کرد. تمرکز بر تکنیک‌های صحیح شیردهی و در صورت نیاز، مشورت با متخصصان، همچنان بهترین رویکرد برای تضمین شیردهی موفق است.
منبع علمی:
- Academy of Breastfeeding Medicine. (2018). ABM Clinical Protocol #9: Galactagogues. Breastfeeding Medicine, 13(7), 489-494. doi:10.1089/bfm.2018.29098.sjb(این پروتکل بالینی از آکادمی پزشکی شیردهی، به بررسی علمی مواد مختلفی که به عنوان گالاکتاگوگ (شیرافزا) شناخته می‌شوند، می‌پردازد. اگرچه ممکن است مستقیماً به عصاره مالت اشاره نکند، اما به نقش جو (Barley) و بتا-گلوکان موجود در آن به عنوان یک گالاکتاگوگ بالقوه با شواهد محدود اشاره می‌کند و چارچوبی برای ارزیابی علمی چنین موادی در زمینه شیردهی فراهم می‌آورد که به درک جایگاه عصاره مالت کمک می‌کند.)