نگاهی دقیق‌تر به عصاره مالت:
عصاره مالت، محصولی چسبناک و شیرین است که از فرآوری دانه‌های جو (گاهی هم گندم یا غلات دیگر) طی مراحل جوانه‌زنی کنترل‌شده (مالتینگ) و سپس استخراج شیره آن به دست می‌آید. این فرآیند باعث شکسته شدن نشاسته‌های پیچیده دانه به قندهای ساده‌تر (عمدتاً مالتوز) و فعال شدن آنزیم‌ها می‌شود. نتیجه، عصاره‌ای غنی از:
- کربوهیدرات‌های زودهضم: منبع اصلی انرژی سریع برای بدن.
- ویتامین‌های گروه B: شامل تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3) و پیریدوکسین (B6) که در متابولیسم انرژی و عملکرد سیستم عصبی نقش دارند.
- مواد معدنی: مقادیری منیزیم، فسفر، پتاسیم و مقدار کمی آهن و سلنیوم.
- پروتئین: حاوی اسیدهای آمینه ضروری.
- بتا-گلوکان: نوعی فیبر محلول که به خصوص در جو یافت می‌شود و خواص سلامتی مختلفی به آن نسبت داده می‌شود.
ادعای افزایش شیر: شواهد چه می‌گویند؟
بزرگترین سوال این است: آیا عصاره مالت واقعاً شیر را زیاد می‌کند؟ حقیقت این است که شواهد علمی مسقیم و قطعی برای اثبات این ادعا بسیار محدود است. نظریه‌های اصلی پشت این باور عبارتند از:
- اثر بتا-گلوکان: تصور می‌شود بتا-گلوکان جو ممکن است سطح هورمون پرولاکتین (مسئول تولید شیر) را افزایش دهد. با این حال، مطالعات انسانی در این زمینه قطعی نیستند و بیشتر تحقیقات روی خود جو یا بتا-گلوکان خالص انجام شده، نه لزوماً عصاره مالت تجاری.
- تامین انرژی و مواد مغذی: شیردهی انرژی زیادی از مادر می‌گیرد. عصاره مالت به عنوان یک منبع کالری و ریزمغذی می‌تواند به بهبود وضعیت کلی مادر کمک کند، که شاید به‌طور غیرمستقیم بر تولید شیر اثر بگذارد.
با وجود این نظریه‌ها، اکثر متخصصان تغذیه و مشاوران شیردهی، عصاره مالت را بیشتر به عنوان یک مکمل غذایی انرژی‌زا و مغذی می‌بینند تا یک ماده “شیر افزا” با اثبات علمی قوی.
خب حالا یه لحظه وایسید! این همه میگن عصاره مالت خوبه و شیر رو زیاد می‌کنه، ولی حواستون باشه که این حرفا بیشتر سینه به سینه نقل شده. دکترها و متخصص‌ها هنوز صد در صد تاییدش نکردن برای افزایش شیر. بیشتر میگن خب کالری داره، ویتامین داره، ضرر خاصی هم نداره اگه درست مصرف بشه، ولی اینکه معجزه کنه و یهو شیرتون چند برابر بشه، انتظار نداشته باشید! حواستون به قندش هم باشه، الکی وزنتون نره بالا و قند خونتون رو هم چک کنید، مخصوصاً اگه سابقه دیابت بارداری داشتید.
فراتر از افزایش شیر: فواید جانبی عصاره مالت برای مادر:
حتی اگر اثر شیر افزایی آن قطعی نباشد، مصرف متعادل عصاره مالت می‌تواند فوایدی برای مادر شیرده داشته باشد:
- تقویت انرژی: کمک به مقابله با خستگی رایج در دوران پس از زایمان و شیردهی.
- حمایت از سیستم عصبی: ویتامین‌های گروه B برای حفظ خلق و خو و کاهش استرس مفیدند.
- کمک به گوارش: فیبر محلول (بتا-گلوکان) می‌تواند به تنظیم حرکات روده کمک کند.
- شیرین‌کننده طبیعی: جایگزینی مناسب برای شکر تصفیه‌شده در نوشیدنی‌ها و برخی دسرها.
چگونه عصاره مالت را در رژیم غذایی شیردهی بگنجانیم؟
راه‌های متنوعی برای لذت بردن از عصاره مالت وجود دارد:
- مخلوط با ماست یا شیر: یک قاشق چای‌خوری در یک لیوان شیر گرم یا سرد یا در یک کاسه ماست.
- در اسموتی صبحانه: افزودن مقداری به اسموتی میوه و سبزیجات برای شیرینی و انرژی بیشتر.
- تهیه توپک انرژی: ترکیب عصاره مالت با جو دوسر پرک، کره بادام زمینی و دانه‌های چیا برای یک میان‌وعده مقوی.
- در سس سالاد: مقداری عصاره مالت می‌تواند به جای شکر یا عسل در تهیه سس‌های خانگی استفاده شود.
نکات کلیدی و احتیاطط‌ها :
- اعتدال: به دلیل کالری و قند بالا، در مصرف آن زیاده‌روی نکنید (معمولاً ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری در روز کافی است).
- گلوتن: عصاره مالت جو حاوی گلوتن است و برای افراد مبتلا به سلیاک یا حساسیت به گلوتن مناسب نیست.
- قند خون: مادران دیابتی یا با سابقه دیابت بارداری باید با احتیاط فراوان و با نظر پزشک مصرف کنند.
- مکمل است، نه راه حل اصلی: هرگز عصاره مالت را جایگزین راهکارهای اصلی افزایش شیر (مانند تغذیه مکرر نوزاد، تکنیک صحیح شیردهی، هیدراتاسیون و استراحت کافی) نکنید. در صورت نگرانی جدی، با مشاور شیردهی یا پزشک صحبت کنید.
نتیجه‌گیری:
عصاره مالت، یک ماده غذایی سنتی و مغذی است که می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل در دوران شیردهی، به تامین انرژی و برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی کمک کند. در حالی که شواهد علمی قوی برای اثبات خاصیت شیر افزایی مستقل آن وجود ندارد، تجربه مثبت برخی مادران و ارزش غذایی آن، مصرف متعادلش را توجیه‌پذیر می‌کند. مهم است که با دیدی واقع‌بینانه و با در نظر گرفتن ملاحظات سلامتی، از آن استفاده کرده و برای مشکلات مربوط به شیردهی، حتماً از راهنمایی تخصصی بهره بگیرید.
منبع علمی (مرتبط با ترکیبات جو و مالت):
- Gupta, M., Abu-Ghannam, N., & Gallaghar, E. (2010). Barley for brewing: Characteristic changes during malting, brewing and applications of its by-products. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9(3), 318-328.(این مقاله مروری به تغییرات بیوشیمیایی و ترکیبات جو در طی فرآیند مالت‌سازی و آبجوسازی می‌پردازد و اطلاعات مفیدی در مورد ترکیبات نهایی موجود در محصولات مبتنی بر مالت جو (مانند کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و بتا-گلوکان‌ها که در مقاله به آن‌ها اشاره شد) ارائه می‌دهد. درک این ترکیبات به فهم ارزش غذایی بالقوه عصاره مالت کمک می‌کند.)